توسط بیمه و مالیات از مواردی هستند که همیشه مورد سوال خیریه ها و سمن ها قرار میگیرند. در این مقاله به پرسشها پاسخ میدهیم.
یکی از مشکلاتی که سازمانهای خیریه با آن مواجه هستند موضوع مالیات است.
طبق بند ط، ماده ۱۳۹ قانون مالیاتهای مستقیم که به شرح زیر است، در صورت واجد شرایط بودن، موسسات خیریه از پرداخت مالیات معاف هستند.
(ط – کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی موسسات خیریه و عام المنفعه که به ثبت رسیدهاند، مشروط بر آن که به موجب اساسنامه آنها صرف امور مذکور در بند (ح) این ماده شود و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آنها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره – کمکهای نقدی و غیرنقدی که در هر سال مالی به مصرف نرسیده باشد بدون تعلق مالیات به سال مالی بعد منتقل میگردد).
اما بسیاری از خیریهها اظهار میکنند که برای گرفتن این معافیت مالیاتی با مشکلات زیادی مواجه هستند و در برخی موارد مالیات زیادی پرداخت میکنند.
دلیل این اتفاق در بعضی موارد عدم آگاهی کامل موسسات خیریه از قوانین مالیاتی است و گاهی نیز به دلیل عدم همکاری سازمان مالیاتی کشور این مشکلات بروز میکند.
یکی دیگر از قوانین مالیاتی که اجرای آن با مشکلات زیادی همراه است ماده ۱۷۲ قانون مالیات مستقیم است.
ماده ۱۷۲- صد درصد (۱۰۰%) وجوهی که به حسابهای تعیین شده از طرف دولت به منظور بازسازی یا کمک و نظایر آن به صورت بلاعوض پرداخت میشود و همچنین وجوه پرداختی یا تخصیصی و یا کمکهای غیر نقدی بلاعوض اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی جهت تعمیر، تجهیز، احداث و یا تکمیل مدارس، دانشگاهها، مراکز آموزش عالی و مراکز بهداشتی و درمانی و یا اردوگاههای تربیتی و آسایشگاهها و مراکز بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) و جمعیت هلال احمر و کتابخانه و مراکز فرهنگی و هنری(دولتی) طبق ضوابطی که توسط وزارتخانههای آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فنآوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امور اقتصادی و دارایی تعیین میشود از درآمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت منبعی که مودی انتخاب خواهد کرد قابل کسر است.
فرآیند استفاده سازمانهای مردم نهاد و موسسات خیریه از ماده ۱۷۲
سازمانها و افرادی که فعالیتهای ذکر شده در این ماده را انجام میدهند. باید درخواست خود را به وزارت اقتصاد و دارایی ارائه نمایند. این درخواست به پیشنهاد وزیر اقتصاد و دارایی در هیات دولت بررسی میشود و در صورتی که پذیرفته شود طبق نامه ای به سازمان درخواست کننده اعلام میشود.
اما تجربه بسیاری از افراد و نهادها نشان میدهد اجرای این قانون با مشکلات زیادی همراه است.
از طرف دیگر قانونهای مربوط به مالیات در خیریه ها با انتقادات زیادی همراه است.
یکی از انتقاداتی که بر این قوانین وارد است عدم شفافیت قانون و وجود ابهامات زیاد است که باعث میشود فرآیند اجرایی آن با مشکل مواجه شود.
بزرگترین انتقادی که به این قوانین وارد میشود این است که معافیتهای مالیاتی در بسیاری از موارد به پولشویی و فساد در بسیاری از موسسات خیریه میشود.
در این مورد که بسیاری از موسسات با هدف خیر تاسیس شده است، شک و شبههای وجود ندارد، اما دیده شده که خلا قانونی در حوزه نظارت بر عملکرد موسسات خیریه، سبب تاسیس برخی از موسسات با هدف تخلفات اقتصادی نظیر پولشویی و با سوء استفاده از اعتماد مردم و قوانین حمایتی شده است.
بحث معافیتهای مالیات در خیریه ها، بحث پیچیده و گستردهای است؛ شاید اصلیترین دلیلِ رشد انفجاری خیریهها و اینکه در کوچهها و خیابانهای محلات فرودست و بالادستِ شهرها، تعداد بیشماری موسسات ریز و درشت خیریه از زمین سربرآوردهاند، همین معافیتها و تسهیلگریها باشد. مهمترین معافیت این است که موسسات خیریه، مالیات نمیپردازند؛ حتی اکثر قریب به اتفاق این موسسات از آنجا که وابسته به نهادهای دولتی یا عمومی مثل شهرداریها هستند، از پرداخت عوارض، قبوض انرژی و جرایم شهری و حتی کرایه خانه و مغازه معاف هستند.
یکی از بدترین کارها این است که زیر سایه کار خیر، فرار مالیاتی و یا اقدامات دیگری صورت بگیرد. فساد این گروه از افراد ضربه بیشتری به طبقه کم درآمد جامعه میزند چرا که باعث بی اعتمادی مردم به همه موسسات خیریهای میشود که صادقانه مشغول خدمت رسانی به اقشار آسیب پذیر جامعه هستند.
در شرایط معیشتی و اقتصادی ایران که با انواع مشکلات اعم از بیکاری و کم درآمدی روبهرو است، کار خیر کردن میتواند به کاهش دردهای طبقه ضعیف جامعه کمک کند؛ اما اگر این کار خیر تحت عنوان موسسات خیریه به کارهای خلاف یا پولشویی اقدام کند دو جرم مرتکب شده یک دزدی و دیگری از بین بردن اعتماد اجتماعی برای کار خیر. متاسفانه طی سالهای گذشته گزارشهایی از این نوع فساد به گوش رسیده است.
در این بین برخی موسساتی را دایر کرده و در زمینههای بیربط نسبت به فلسفه وجودی خیریه، فعالیت خود را پنهان کرده اند. افزایش تعداد موسسات و عدم نظارت جامع، دقیق و مستمر بر نحوه فعالیت این موسسات سببساز گسترش و عمق یافتن تخلفات در این حوزه خواهد شد، موضوعی که به اعتبار دیگر بنیادهای فعال و دلسوز و متعهد در امور حمایتی ضربه میزند.
برخی از آنها اقدام به جمعآوری کمکهای مردمی میکنند، اما وجوه دریافتی از مردم برای نیازمندان درست محاسبه و هزینه نمیشود. در این میان هستند برخی که طی سالهای گذشته تحت پوشش این اسم قابل احترام، اقدام به کارهایی کردهاند که ظاهرا به پولشویی شبیه است و سبب سلب اعتماد عمومی شدهاند.
بررسیها نشان میدهد، شیوه اعطای معافیت به موسسات خیریه، زمینهساز اظهار صوری متخلفان اقتصادی مبنیبر فعالیت در حوزه خیریهها است؛ جاییکه علاوه بر معافیت از پرداخت انواع دیون دولتی، گردش مالی این سازمانها نیز زیر ذرهبین قرار نمیگیرد.
برخی از اشخاص با استفاده از این قانون دستگاه کارتخوان خود را در اختیار سایر افراد قرار داده و اقدام به فرار مالیاتی میکنند. عدم بررسی فرآیندهای مالی موسسات خیریه توسط سازمان امور مالیاتی، این موسسات را به بستری برای انجام انواع فساد از جمله فرار مالیاتی و پولشویی تبدیل و عدم النفع قابل توجهی برای دولت در پی دارد.
در حال حاضر خیریههای بسیار زیادی در حوزههای مختلف در حال فعالیت هستند که به نظر میرسد تعداد بسیار زیادشان، نظارت بر عملکرد مالی آنها را دچار مشکل کرده است.
نکته: در اجرای بند ۱ تبصره ۱۷ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور، آن بخش از هزینههای مؤسسات خیریه خصوصی که به اشخاص پرداخت میشود، صرفاً در صورت ثبت در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به تفکیک کد ملی فرد دریافت کننده حمایت، از معافیتهای مالیاتی برخوردار میشوند.
مشکلات مربوط به خیریه ها در رابطه با بیمه نیز این است که پرسنل خود موسسات خیریهای که به صورت رسمی ثبت شدهاند و پشتوانه مالی آنها به میزانی است که بتوانند پرسنل خود را بیمه کنند این کار را انجام میدهند و عموما با مشکل خاصی نیز مواجه نمیشوند.
اما بسیاری از خیریههایی که از پشتوانه مالی کافی برخوردار نیستند ار افراد داوطلب در سازمان خود برای پیشبرد امور خود استفاده میکنند.
برخی از این داوطلبان پس از مدتی به هر دلیلی از این وضعیت ناراضی میشوند و به ادارات بیمه رفته و از موسسهای که با آن همکاری میکردند شکایت میکنند.
به هر روی بیمه و مالیات دو مورد از چالشهای جدی موسسههای خیریه است.
پرسشهای شما درباره بیمه و مالیات در خیریه ها
بر اساس این بند، موسسههای نیکوکاری که به طور رسمی ثبت شدهاند از پرداخت مالیات برای کمکهای مالی و غیر مالی که از طرف حامیان دریافت کردهاند معاف میشوند البته مشروط بر اینکه سازمان امور مالیاتی بر درآمد و هزینههای آنها نظارت کند.
چون خیریه ها بیشتر از طریق کار داوطلبانه امور خود را پیش میبرند و از پشتوانه کافی برای بیمه آنها برخوردار نیستند، ممکن است پس از قطع همکاری از طرف داوطلبان از موسسهها شکایت شود.
با سلام وخسته نباشی به خیرین که نیکو کار ترین انسانهاست من طرحی دارم چون درد زیاد کشیدم اعتیاد داشتم و خیلی اجباری برایه ترک بردن ولی نخواستم چون فقر ونداریه من زن وبچم همیشه بخاطر فشار کار دوباره مصرف واین آخرین بار که خودم رفتم واز ته قلب خسته شدم ومرگ خاستم که واقان دیگه ترکیدم الان پاکم و۴۰روز است حتی برایه خرید نان هم پول نداریم پسرم درس میخونه و همیشه به من که پدری دلسوزم میگه اینو میخام اونو میخام برای زنم وبچم نتونستم به آرزوم برسم چون همیشه دستم خالیه وتو تنهایی دور ازهمه گریه میکنم برای مرد سخته همه چیش جلو چشمش ازبین بره خدا نکنه که آخرین ستون مرد ینی زنو بچش هم بره من طرح جهانی ندارم ولی شاید طرحم به درد ادمهایه موتقد میخوره و کمک میکنه برایه همه ومعتادها
امید عزیز؛
ممنونیم که به فکر سایر انسانها هم هستید. امیدواریم در آگاپه که اولین پلتفرم هوشمند اقدامات بشر دوستانه است، بتوانیم به شما کمک کنیم.