توسط همه مشکلاتی که برای خیریه ها و سازمان های مردم نهاد اتفاق می‌افتد همراه با جزییات هر مشکل در این مقاله برای مدیران بررسی شده است.
سازمان مردم نهاد (سمن) و موسسه خیریه ماهیت‌های حقوقی هستند که با استفاده از کار داوطلبانه و یا غیر داوطلبانه با اهداف بشر دوستانه و خیرخواهانه کار می‌کنند.
اصطلاح سازمان مردم نهاد با کارکردی نسبتا مدرن از سال ۱۹۴۵ به ادبیات جهان اضافه شده است.
شکل سنتی سمن ها در طول تاریخ بیشتر انجمن‌های صنفی بوده‌اند. مثلا مجموعه‌ای از باغبان‌های هلندی در اروپای قبل از رنسانس، کنار همدیگر جمع می‌شدند تا شرایط شغل باغبانی را بهتر کنند.
باستان‌شناسان حتی نمونه‌هایی از ۲۵۰۰ سال پیش کشف کرده‌اند که نشان می‌دهد موسسه‌های خیریه از همان زمان مشغول فعالیت بوده‌اند.
اما با مدرن شدن ساختار جوامع و شکل‌گیری نظام‌های اداری و پیشرفت انواع فناوری‌ها سازمان های مردم نهاد و خیریه ها دچار مشکلاتی هم شده‌اند.
امروزه این مشکلات چالش‌های زیادی را برای این موسسه‌ها ایجاد کرده است.
در ادامه این مقاله اختصاصی از مجله آگاپه، مشکلاتی همچون مدیریت جذب خیرین، مسائل حاکمیتی و ساختار سازمانی، فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک، ضعف در برندسازی و مسئولیت اجتماعی، ضعف در ارتباطات، ارزش نیروی انسانی در سازمان مردم نهاد، هوشمند سازی خیریه ها، عدم توجه به مهارت آموزی، ضعف در حسابداری و مدیریت هزینه‌ها، بیمه و مالیات را بررسی می‌کنیم.
در ادامه با ما همراه باشید.
مدیریت جذب خیرین
سمن ها و خیریه ها معمولا در جذب منابع مالی مشکل دارند.
منابع مالی در خیریه‌ها، تفاوتی نمی‌کند نقدی یا غیر نقدی باشد، در هر صورت توسط خیرین ثروتمند یا حامیان مالی تأمین می‌شود.
این کمک‌ها معمولا موقتی و مناسبتی هستند.
به عبارت دیگر موسسه‌های نیکوکاری نمی‌توانند به جریان همیشگی کمک های مالی و غیر مالی دسترسی داشته باشند.
مدیریت جذب و حفظ خیرین به یک هنر تبدیل شده است.
با این حال خیلی از مدیران به این مسئله به اندازه کافی توجه نمی‌کنند و خیلی راحت حامیان را از دست می‌دهند.
گزارشی که اخیرا با حمایت شرکت سیلزفورس (SalesForce) آماده شده، نشان می‌دهد ۵۸ درصد از خیریه‌ها در جهان اصلا به این موضوع توجه نمی‌کنند.
مدیریت جذب خیرین را می‌توان به چند مرحله تقسیم کرد:
- یافتن و دسترسی به حامیان و خیرین ثروتمند
- تمایل بیشتر به خیرین بین‌المللی
- عدم برنامه‌ریزی مناسب برای حفظ حامیان
اگرچه ایده‌های زیادی برای جذب حامیان و خیرین ثروتمند وجود دارد اما خیلی از آنها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
از سوی دیگر انسان بنابر مطالعات تجربی باید به منابعی در دسترس تمایل بیشتری داشته باشد.
اما سمن ها و موسسه های خیریه بیشتر کمک‌های بین‌المللی را ترجیح می‌دهند در حالیکه مدیریت جذب خیرین از حامیان داخلی شروع می‌شود.
البته موسسه‌های نیکوکاری که موفق به جذب حامیان هم می‌شوند خیلی زود آنها را از دست می‌دهند چون برای حفظ آنها برنامه‌ای نداشته‌اند.
مسائل حاکمیتی و ساختار سازمانی
سازمان های مردم نهاد و خیریه ها علاوه بر چالش‌های مربوط به حامیان بعضا در زمینه اداره خودشان و تدوین قواعد سازمانی نیز مشکل دارند.
مشکلات سمن ها و خیریه ها در این حوزه از دو بخش گریبانگیر آنها می‌شود.
در بخش اول دولت‌ها و سازمان‌های دولتی لزوم وجود سازمان های مردم نهاد را جدی نمی‌گیرند.
یا دست‌کم تصور این موسسه‌های غیر انتفاعی فقط باید در حوزه اقدامات بشر دوستانه کار کنند و از فعالیت در موضوعاتی همچون محیط زیست، فرهنگ، سیاست و … بپرهیزند.
حتی در بعضی از کشورها، وجود هیأت مدیره در خیریه ها و سمن ها را بی فایده می‌دانند.
اسمش هوشمند سازی ، اتوماسیون یا مکانیزه کردن باشد، فرقی نمی‌کند مهم این است که خیریه ها و سمن ها در عصر پسا کرونا بیشتر از همیشه به فناوری نیاز دارند.
اما بخش دیگری از مسائل حاکمیتی و ساختار سازمانی خیریه‌ها از چارت اداری آنها نشأت می‌گیرد.
از آنجایی که موسسه‌های نیکوکاری دست کم تا قبل از دوران کرونا بیشتر رویکرد سنتی داشته‌اند، به خیلی از اصول ساخت یک سازمان توجه نداشته‌اند.
در نتیجه فرهنگ سازمانی در خیلی از موسسه‌های غیر انتفاعی ضعیف است.
دشواری در دریافت مجوزهای لازم برای مدیریت موسسه، تعیین اعضای هیأت مدیره از جمله بازرس و سایر اعضا نقش مهمی در بهبود مسائل حاکمیتی و ساختار سازمانی دارند.
فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک
برنامه‌ریزی استراتژیک ممکن اسم ترسناکی داشته باشد اما یکی موارد ضروری برای مدیریت همه سازمان‌ها است.
با این حال خیلی از سازمان های مردم نهاد و خیریه ها استراتژی خاصی برای فعالیت ندارند.
استراتژی در خیریه ها می‌تواند نوع نگاه آنها به مدیریت حامیان و خیرین و استفاده از منابع مالی جمع‌آوری شده را تعیین کند.
همچنین تدوین استراتژی که یکی از مشکلات خیریه ها و سازمان های مردم نهاد است باعث می‌شود تا آنها بهتر بتوانند به مددجویان کمک کنند.
در هر برنامه ریزی استراتژیک بررسی نقاط قوت، فرصت، تهدید و ضعف‌ها بسیار مهم است و مسیر پیش روی موسسه ها را مشخص می‌کند.
مثلا موسسه خیریه الف بعد از انجام فرایند سوات به این نتیجه می‌رسد که امکان خرید کارت هدیه اینترنتی به حامیان موسسه اجازه می‌دهد تا راحت‌تر حمایت کنند.
یا سازمان مردم نهاد پس از یک برنامه ریزی استراتژیک تصمیم می‌گیرد به جای برگزاری بازارچه خیریه یک فروشگاه آنلاین خیریه راه‌اندازی کند.
این نتایج راهبردی، خیریه ها و سمن ها را در برابر چالش‌های آتی نیز توانمند می‌کنند.
ضعف در برندسازی و مسئولیت اجتماعی
مدیران سازمان های مردم نهاد و خیریه ها باید از خودشان بپرسند که چرا برند سازی مهم است؟
برند فقط برای کسب و کارهای تجاری نیست، حتی آدم‌ها هم می‌توانند برند خودشان را داشته باشند.
مثل مکانیکی که بیشتر صاحبان خودروهای مزدا به آنجا مراجعه می‌کنند، به یک برند تبدیل شده است.
گاهی برندها قومیتی می‌شوند. مثلا در دنیا معروف شده که می‌گویند سوییسی‌ها بهترین ساعت‌ها را می‌سازند.
خیریه ها هم می‌توانند به برندهای خوشنام دنیای نیکوکاری تبدیل شوند.
مشکلات خیریه ها و سازمان های مردم نهاد در حوزه برند سازی در جدول زیر فهرست شده‌اند.
| گزاره مشکل | نتیجه این مشکل برای خیریه ها و سمن ها |
| عدم شبکه‌سازی | از دست دادن حامیان بالقوه |
| رقابت منفی برای جذب منابع مالی | تخریب چهره و جایگاه در اجتماع |
| عدم شفافیت | ضعف در تبلیغ برند |
شبکه سازی به معنی حضور فعال در محیط‌هایی است که خیریه ها و سمن ها می‌توانند منابع انسانی، مالی و معنوی را جذب کنند.
معمولا در همایش‌ها، جشنواره‌ها و حتی مهمانی‌های خانوادگی شبکه سازی اتفاق می‌افتد.
البته با پیشرفت فناوری، شبکه‌های اجتماعی هم نقش بزرگی در شبکه سازی پیدا کرده‌اند.
رقابت منفی در بین بعضی از خیریه ها و سازمان های مردم نهاد برای جذب بیشتر منابع مالی، وجه اجتماعی آنها را تخریب می‌کند.
این قضیه تا حدی جدی است که در کشورهای خارجی فرهنگ خیریه ها را به فضای جنگی تشبیه کرده‌اند.
عدم شفافیت در زمینه مالی و مدیریتی شاید به صورت مستقیم بر روی برند سازی اثر نگذارد، اما جلوی تبلیغ برند را می‌گیرد.
ضعف در برند سازی به عملکرد ضعیف در مسئولیت اجتماعی نیز منجر می‌شود و این یکی دیگر از مشکلات خیریه ها و سازمان های مردم نهاد است.
مسئولیت اجتماعی در واقع فعالیت‌ها و پروژه‌های سازمانی یک شرکت در ارتباط با تعهدات اجتماعی است.
شرکت‌ها دائما با چالش‌هایی مثل کاهش رضایت مشتریان، خروج نیروهای کارآمد و کاهش اعتبار برند روبه‌رو هستند.
به همین دلیل به مسئولیت اجتماعی روی می‌آورند.
در این شرایط خیریه ها و سازمان های مردم نهادی که از قبل برند قوی ایجاد کرده باشند در کانون توجه شرکت‌ها قرار می‌گیرند.
ضعف در ارتباطات، از مشکلات خیریه ها و سازمان های مردم نهاد
سازمان های مردم نهاد و اغلب خیریه‌ها یا به ابزارهای ارتباطی دسترسی ندارند یا از روش‌های خیلی ساده ارتباط استفاده می‌کنند که معمولا کارآمد نیستند.
این شرایط در موسسه‌های نیکوکاری کوچکتر که در شهرهای کوچکتر هستند، بیشتر مشکل آفرین می‌شود.
تلفن ساده‌ترین و اولین روش ارتباطی بین افراد است. شکل پیشرفته ارتباطی در قالب سرویس‌های ارتباط با مشتری انجام می‌شود.
اما خیلی از خیریه‌ها با این سرویس‌ها آشنا نیستند یا از آنها استفاده نمی‌کنند.
از دیگر مشکلات خیریه ها و سازمان های مردم نهاد در حوزه ارتباطات، عدم ارتباط آنها با دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و سایر موسسه‌های نیکوکاری است.
ارتباط با دانشگاه‌ها، منابع آموزشی در دسترس خیریه‌ها را افزایش می‌دهد.
خیلی از جزوه‌های دانشگاهی در موضوعات مختلف می‌توانند راهنمایی‌های مناسبی را در اختیار مدیران و مسئولان این موسسه‌ها قرار دهند.
همچنین ارتباط آگاهانه با سایر خیریه ها و سمن ها میزان کارهای تکراری را کاهش می‌دهد و حتی ظرفیت‌های جدیدی برای همکاری ایجاد می‌کند.
ارزش نیروی انسانی در سازمان مردم نهاد
در عصر انقلاب چهارم صنعتی، نیروی انسانی شرکت‌ها سرمایه اصلی آنها است.
اما خیریه ها و سازمان های مردم نهاد چون بیشتر بر مبنای کار داوطلبانه ساخته شده‌اند، در حوزه نیروی انسانی به مشکل بر می‌خورند.
به حال هر مدیریت نیروی انسانی داوطلب اصول متفاوتی دارد.
اگرچه در چند سال گذشته بعضی از سمن های بزرگ بیشتر به ارزش نیروی انسانی توجه کرده‌اند، اما به هر حال در این حوزه محدودیت وجود دارد.
از محدویت‌هایی که در مدیریت منابع انسانی خیریه ها به چشم می‌خورد می‌توان به کمبود دانش فنی و عدم آشنایی با مهارت‌های روز اشاره کرد.
همچنین سایر مسائل نیروی انسانی از جمله دستمزد آنها، شرایط و محیط کار و جزییات قرارداد قطعا بر روی فرایند داخلی خیریه ها و سمن ها اثر می‌گذارند.
برای نمونه خیریه‌ای که از یک متخصص دیجیتال مارکتینگ استفاده می‌کند، در هنگام برگزاری یک کمپین مردمی شرایط بهتری دارد.
یا سازمان های مردم نهادی که از افراد با قومیت‌های مختلف در نیروی انسانی خود بهره می‌گیرند شانس بیشتری برای تعامل با بخش‌های مختلف جامعه دارند.
هوشمندسازی خیریه ها
اسمش هوشمند سازی ، اتوماسیون یا مکانیزه کردن باشد، فرقی نمی‌کند مهم این است که خیریه ها و سمن ها در عصر پسا کرونا بیشتر از همیشه به فناوری نیاز دارند.
استفاده از فناوری در دو بعد سخت افزای و نرم افزای در موسسه های نیکوکاری قابل توجه است.
مثلا توسعه نرم افزار های خیریه در چند سال نشان دهنده نیاز بازار نیکوکاری به فناوری است.
از سوی دیگر نصب سیستم‌های هوشمند اداری مثل دستگاه‌های حضور و غیاب یکی دیگر از نشانه‌های حضور فناوری در این موسسه‌ها است.
اما به طور کلی فناوری می‌تواند بسیاری از مشکلات سازمان های مردم نهاد و خیریه ها را حل کند.
هوشمند سازی خیریه ها به آنها امکان می‌دهد تا برند سازی را سریع تر انجام دهند. بازارچه و نمایشگاه های خیریه برگزار کنند، حمایت مالی را از طریق شیوه‌های نوین جذب کنند، با حامیان تعامل بیشتری داشته باشند و نیازهای مددجویان را به بهترین شکل مدیریت کنند.
عدم توجه به مهارت آموزی
مهارت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای اجرای امور مختلف در خیریه ها و سمن ها مورد نیاز هستند.
در نتایج یک نیازسنجی که در بین مدیران موسسه‌های نیکوکاری برگزار شده می‌توان مهارت‌های مورد نیاز را بیشتر بررسی کرد.
مدیران سازمان های مردم نهاد و خیریه عمدتا بر این باور هستند که در حوزه مسائلی همچون ارتباطات، امور مالی، مارکتینگ و کار با رایانه نیازمند مهارت آموزی هستند.
آموزش مهارت به پرسنل خیریه ها که یکی از مشکلات سازمان های مردم نهاد نیز هست، می‌تواند به صورت ضمن خدمت (داخل موسسه) یا گذراندن دوره‌های آموزشی (خارج از موسسه) اتفاق بیفتد.
البته با توجه به همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ بیشتر آموزش‌ها به صورت آنلاین هستند.
در کل عدم توجه به مهارت آموزی یا دست کم روزآمدی مهارت‌های قبلی پویایی سمن ها و خیریه ها را کاهش می‌هد.ژ
این خودش منجر به کاهش ارزش آنها در جامعه و ضعف آنها در پاسخگویی به نیازهای مراجعه کنندگان‌شان می‌شود.
ضعف در حسابداری و مدیریت هزینه‌ها، بیمه و مالیات
شفافیت مالی یکی از پیش نیازهای اساسی در همه اقدامات خیرخواهانه است.
بنابراین تنظیم فرایندهای حسابداری و حسابرسی دقیق در کنار مدیریت مالی، مورد نیاز موسسه‌ها است.
در حال حاضر نرم افزارهای زیادی برای کارهای خیریه در بازار موجود است که خیلی از آنها رایگان است. البته در کنار حسابداری، توجه به مالیات و بیمه نیز چالش های خودش را دارد.
در خیلی از نشست‌های اقتصادی که فعالان اجتماعی برگزار می‌کنند، از عدم آشنایی کافی با مقررات بیمه و مالیات گلایه می‌کنند.
بر اساس قانون بخشی از فعالیت خیرخواهانه شامل مالیات نمی‌شوند. همچنین دریافت بیمه و یا حتی بیمه کردن مددجویان از مشکلات چالشی سازمان های مردم نهاد و خیریه ها است.
جمع‌بندی
امروز در مجله آگاپه مشکلات رایج در خیریه ها و سازمان های مردم نهاد را معرفی و بررسی کردیم.
آسیب‌شناسی دقیق‌تر هر کدام از این مشکل‌ها می‌تواند راهگشای مسیر موسسه‌های نیکوکاری باشد.
بخشی از این مشکلات از درون خیریه ها و سمن ها نشأت می‌گیرند و برخی دیگر مربوط به محیط پیرامونی هستند.
مثلا برند سازی، بهبود ساختار اداری، فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک از جمله مسائلی هستند که از درون موسسه قابل حل هستند.
اما مواردی همچون بیمه و مالیات و شبکه‌سازی موثر از رفتارهای بازیگران بیرونی هم تأثیر می‌پذیرند.
پلتفرم آگاپه به عنوان پل ارتباطی بین خیریه ها، سمن ها، حامیان، داوطلبان، مددجویان و نهادهای دولتی، با ارائه راهکارهای منطقی و کاربردی برای مدیران خیریه و سازمان های مردم نهاد این مشکلات را برطرف می‌کند.
پرسش‌های شما درباره مشکلات خیریه ها و سازمان های مردم نهاد
مدیریت جذب خیرین، مسائل حاکمیتی و ساختار سازمانی، فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک، ضعف در برند سازی و مسولیت اجتماعی، ضعف در ارتباطات، مسائل نیروی انسانی، هوشمند سازی خیریه ها، عدم توجه به مهارت‌آموزی، ضعف در حسابداری و مدیریت هزینه‌ها، بیمه و مالیات از جمله مشکلات موسسه‌های نیکوکاری هستند که در این مقاله بررسی شده‌اند.
آگاپه، پلتفرم هوشمند اقدامات بشر دوستانه است که به موسسه‌های نیکوکاری کمک می‌کند تا از طریق فناوری اطلاعات، بسیاری از مشکلات خود را حل کنند.
نظرات